Fritz Heckert – huta szkła w Piechowicach

Historia Huty szkła Fritza Heckerta w Piechowicach to kolejny rozdział w niezwykle bogatej tradycji szklarstwa karkonoskiego. Wyroby tej huty są praktycznie niespotykane na polskim rynku kolekcjonerskim, choć są bardzo poszukiwane i wysoko notowane w zachodnioeuropejskich domach aukcyjnych. W Polsce największy zbiór szkieł Heckerta możemy zobaczyć w Muzeum Karkonoskim.
Fritz Heckert urodził się w 1837 r. Halle (Saale) w Saksoni-Anhalt jako ósmy syn mistrza szklarskiego Johana Andreasa Heckerta. Większość jego rodzeństwa (siedmioro z dziewięciorga dzieci Heckerta seniora) znalazło pracę w przemyśle szklarskim. Po śmierci ojca, piętnastoletni Fritz dołączył do swojego brata w Berlinie, gdzie wyuczył się zawodu kupieckiego oraz szlifowania szkła. W 1866 r. założył rafinerię szkła w Piechowicach, gdzie początkowo zajmował się uszlachetnianiem (szlifowaniem i dekorowaniem) szkła zakupionego w słynnej Hucie Józefina, położonej w pobliskiej Szklarskiej Porębie. Bardzo szybko osiągnął znaczne sukcesy w odsprzedaży gotowych wyrobów (głównie luster i kandelabrów), co pozwoliło mu na zatrudnianie dwustu pracowników. Po jego śmierci, w 1887 r., prowadzenie zakładu przejęła wdowa wraz z zięciem Heckerta.
Dość szybko, co najmniej od połowy lat 70. XIX w., w hucie Heckarta rozpoczęto produkcję własnych wzorów i gotowych wyrobów. Stosowano wówczas formy i dekoracje nawiązujące do stylów historycznych, np. kielichy i kufle z przykrywką ze szkła przezroczystego, zielonego i oliwkowego dekorowane malowanymi miniaturami oraz nakładkami hutniczymi w stylu renesansowym. 

Fritz Heckert, szklanka z nakładkami hutniczymi i miniaturą w stylu renesansowym,
zbiory Muzeum Karkonoskiego
 Fritz Heckert, puchary neorenesansowe, źródło: Żelasko S., Fritz Heckert Kunstglas Industrie 1866-1923, 2012, Passau, fot. 73

 Fritz Heckert, para kufli w stylu historyzującym, źródło: Żelasko S., Fritz Heckert Kunstglas Industrie 1866-1923, 2012, Passau, fot. 45
Innym charakterystycznym wyrobem huty Heckerta są tzw. puchary zaręczynowe. Były to naczynia składające się z mosiężnego korpusu w kształcie kobiety trzymającej w uniesionych rękach szklaną czarkę, natomiast jej szklana spódnica stanowiła drugie, większe naczynie. Inspiracje w hucie Heckerta czerpano nie tylko ze szkła historycznego, ale również ze sztuki orientalnej. Słynne są kielichy i dzbany zdobione bogatą i misterną dekoracją malarską o nazwie Jodhpur. Ich forma i bogate zdobnictwo nawiązywało do miedzianych i mosiężnych naczyń indyjskich. Kielichy z dekoracją Jodhpur, zbiory Muzeum Karkonoskiego
Największy rozkwit oryginalnych rozwiązań technologicznych i stylistycznych przypada w Hucie Heckerta na przełom XIX i XX w., to jest okres secesji. Produkowano tam wówczas, znane z Huty Józefina, szkło typu Cypern o charakterystycznej barwie i iryzacji lustrowej w odcieniach brązu i kobaltu, natomiast tzw. Gold Cypern w swojej formie i delikatnie iryzującej powierzchni nawiązywał do szkła starożytnego, popularnego wówczas dzięki wykopaliskom archeologicznym. Fritz Heckert, szkło iryzowane, forma: Otto Thamm, 1903 r., źródło:
Żelasko S., Fritz Heckert Kunstglas Industrie 1866-1923, 2012, Passau, fot.346
Iryzacja polega na osadzeniu na szkle tlenków metali, co daje efekt wielobarwnej połyskującej powierzchni. Uformowane naczynie szklane umieszcza się w specjalnym piecu w strumieniu pary tlenków metali i lekko podgrzewa. Technika ta była szczególnie popularna w okresie secesji.
Szkło Heckarta było znane również z dekoracji emaliami z wykorzystaniem motywów kwiatowych w secesyjnej manierze. Technika malowania emaliami to jedna z technik zdobienia szkła na gorąco, dzięki czemu farby przylegają do szkła w sposób bardziej trwały i odporny na uszkodzenia. Maluje się na szkle przy użyciu farb emaliowych zwanych też szkliwnymi lub glazurami. Składają się one ze sproszkowanego szkliwa łatwo topliwego jako spoiwa i barwników (tlenków metali). Po wyschnięciu emalii ogrzewa się wyrób do temperatury początku mięknięcia danego rodzaju szkła. W czasie tego procesu spoiwo farb (łatwo topliwe szkliwo) spaja się trwale z wyrobem szklanym. Fritz Heckert, szkło secesyjne malowane emaliami, zbiory Muzeum Karkonoskiego
Do czołowych projektantów pracujących dla Huty Heckerta należy zaliczyć: Oskara Jummela, Friedricha Alberta Cremera (dla Heckerta projektował głównie puchary i kufle neorenesansowe w latach 1875-1885), Adolfa Heydena (również projekty neorenesansowe w latach 1875-1902), Otto Thamma (200 projektów szkła secesyjnego), Maxa Rade (projektował również dla Huty Józefina, znany z projektów dekoracji secesyjnych i historyzujących) oraz Ludwiga Carla Sutterlina (projektant i malarz).
W 1923 r., po latach ścisłej współpracy, doszło do całkowitej fuzji Huty Heckerta z Hutą Józefina. Do spółki dołączyła również Huta Kynast Kristal Neumann z Sobieszowa. Połączone huty działały pod nazwą giełdową JO-HE-KY A.G. oraz handlową Josephinehutte A.G. Po II wojnie światowej wszystkie te zakłady znalazły się w granicach dzisiejszej Polski. W dawnych zabudowaniach Huty Heckerta w Piechowicach działa dziś Huta Julia.Produkcja szkła w Hucie JuliaHuta Heckerta w Piechowicach, pocztówka ze zbiorów Muzeum Karkonoskiego, źródło: www.dolny-slask.org.plFtitz Heckert, 1837-1887 r., źródło: Żelasko S., Fritz Heckert Kunstglas Industrie 1866-1923, 2012, Passau.
Literatura: Żelasko S., 2012, Fritz Heckert Kunstglas Industrie 1866-1923 r., Passau.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *